Toen eind jaren '60 van de vorige eeuw de Moog synthesizer op de markt kwam, werd muziek uit een kastje ineens toegankelijk, Het ging snel van modulaire systemen met resonerende buizen, kabeltjes en draaiknoppen naar steeds compactere apparaten die eenvoudig te bedienen zijn met toetsen en slechts enkele knoppen. Kastjes met kunstmatige geluiden die hun intrede deden naast authentieke muziekinstrumenten. Het was allemaal nog een beetje onwennig deze 'onechte' muziek met vervormde stemmen, drumcomputers of vibrerende pianogeluiden. De eerste gebruikers waren o.a. The Beatles en Pink Floyd.
Jaren 70: ontwikkeling binnen rock, disco en eigen genre
De jaren '70 en '80 waren een gouden tijdperk voor de synthesizermuziek. Met de opkomst van betaalbare en krachtige synthesizers veranderde het muzikale landschap ingrijpend. Logisch dat de integratie van een synthesizer of keyboard als instrument zijn weg vervolgde via o.a. progressieve rock als die van Vangelis en Mike Oldfield. Artiesten als Kraftwerk, Tangerine Dream, Jeff Wayne, Jean-Michel Jarre en Alan Parsons Project experimenteerden met nieuwe sounds en legden de basis voor een nieuwe genre: elektronische muziek. Maar ook in de disco via bv Giorgo Moroder en Abba werd het snel een aanvulling voor dansbare muziek.
1972; Pop corn, misschien wel de allereerste volledige synthesizer hit
1975; Autobahn van Kraftwerk, als ingekorte versie van 22 min. durende nummer een hit
1977; Oxygene IV: Jean-Michel Jarre ingebouwd tussen synthesizers en analoge module
1979; Video killed the radio star: futuristisch nummer over de toekomst van popmuziek
Vroege jaren 80: van wave naar synthpop
In de vroege jaren '80 zette deze electronische trend zich voort met acts als Depeche Mode, Yazoo, O.M.D. en Ultravox, die synthpop naar nieuwe hoogtes stuwden. De synthesizer werd een onmisbaar onderdeel van de popmuziek, en bands met wave achtergrond als New Order, Simple Minds, Spandau Ballet, Duran Duran en Tears for Fears combineerden rock en elektronica tot een succesvolle formule.
1981; Nummer 1 hit Vienna, een stijlvolle mystieke synthklassieker
1982; Nummer 1 hit Maid of Orleans, een van de vele jaren 80 hits van O.M.D.
1983; New Order's hypnotiserende klassieker Blue Monday werd 2x een Top 10 hit in de 80s.
1984: Depeche Mode scoort hit met People are People en snel daarna Just can't get enough
Tweede helft jaren '80: van blijvende stroming richting house
De tweede helft van de jaren '80 bracht nog meer diversiteit. Zowel A-Ha als Pet Shop Boys definieerden de elegante synthpop-sound waarmee zij hit na hit scoorden. Terwijl bands als Art of Noise en Propaganda experimenteerden met avant-garde elektronica. De dance-cultuur bloeide op met genres als house, evoluerend van Italo richting Chicago house en acid muziek.
1985; Via de artistieke levende tekenfilm werd A-Ha's Take on me een nummer 1 hit
1986; West end girls is de eerste van vele hits van de Pet Shop Boys in de jaren 80 en 90
1987; Het ambient achtige Moments in love van Art of Noise wordt na 2 jaar alsnog een hit
1989; Theme from S Express, een van de acid house hits eind jaren 80
90er jaren: elektronische revolutie van dance
Het decennium hierna wordt een explosieve periode voor elektronische muziek, met een breed scala aan stijlen en subgenres. Daarmee zijn de jaren 90, misschien ook wel de elektronische revolutie te noemen. Na de synthpop-dominantie van de jaren '80, zag de jaren '90 een verandering aan nieuwe elektronische genres. Acts als The KLF experimenteerden met sampling en provocerende stunts, terwijl Moby een meer introspectieve en ambient kant van de elektronische muziek verkende.
De house viel uiteen in meerdere varianten zoals trance, Euro-house, gabber house en hardcore. Maar ook techno, met zijn herhalende beats en minimalistische structuren, werd steeds populairder, vooral in Europa. Parallel hieraan ontstond ook drum and bass: een snelle en complexe vorm van elektronische muziek, met zijn nadruk op drums en baslijnen, ontstond in de vroege jaren '90. Ook daarvan ontstond snel een subgenre, de wat subtielere triphop, waarvan vaandeldragers Massive Attack, Portishead en Lamb melodieuze en sferische dansbare luistermuziek afleverden.
1991; KLF's Last train to trancentral: symbolisch startpunt van ambient house naar trance?
1991; Moby's Go met samples uit de duistere cultserie Twin Peaks.
1991; Massive Attack scoort met het vernieuwende Unfinished sympathy ineens een nr 1 hit.
1993; The Prodigy breekt door met Out of space, een rave hit met reggae invloeden
Eind jaren 90: toetreding tot festivals
Waar popfestivals voordien gedomineerd werden door rockmuziek, was er aanvankelijk de nodige scepsis voor de opdoemende electronische acts. Door rock liefhebbers eerst verguisd als nietszeggende steriele muziek, niet geschikt voor een live evenement. Daar komt vanaf midden jaren 90 de nodige verandering in. Faithless combineerde elektronische beats met een live dance act met charismatische frontman en soulvolle zang, terwijl The Prodigy en Underworld de grenzen van de dance-muziek verlegden met hun energieke live-acts en innovatieve producties. De Chemical Brothers brachten een psychedelische en experimentele twist naar de elektronische muziek. Daarnaast kwam er ook een boeiende dance stroming opzetten vanuit Frankrijk zoals populaire acts als Air en Daft Punk. Dit alles zorgde voor een verplaatsing van dance muziek vanuit het club cicruit naar de grote podia van mainstream pop/rockfestivals.
1995; Faithless hit Salva mea werd ontvangen als nieuwe electronische Bohemian Rhapsody
1996; Het artistieke Born Slippy van Underworld uit cultfilm Trainspotting
1997: Daft punk uit de eerste Franse golf met Around the world
1999: De psychedelische sounds van Chemical Brothers in Hey boy, hey girl
21 eeuw: Electronic Dance Music (EDM) wereldwijd
Waar de grootste diversiteit in de ontwikkeling van de dance muziek het meest stormachtig verliep in de jaren '90, zijn in de decennia hierna meer subtiele verfijningen te vinden zonder uitgesproken pioniers. Heb het tijdsbeeld niet echt meer gevolgd omdat ik wat minder onderscheid zie in stijlen, en de standaard norm is geworden in mainstream popmuziek. Dat gezegd hebbende is de elektronische muziek scene wereldwijd enorm gegroeid en heeft talloze iconische DJ's en producers voortgebracht. Traditionele pop/rockbands gaan steeds vaker samenwerkingen aan met EDM producers, en dance muziek begint zo langzamerhand ook huidige festivals als Lowlands en Sziget te gaan domineren. Ook is het aantal zelfstandige dance festivals explosief gegroeid met als grootste internationale festivals als Tomorrowland (België), Exit Festival (Servië), Ballaton Sound (Hongarije), Mysteryland (Nederland), Coachella (USA) en Creamfields (UK).
De Nederlandse muziekscene heeft met Amsterdam Dance Event als muziekconferentie inmiddels een internationaal platform gecreëerd. Een evenement waar de brede stijlen van electronische muziek aan bod komen. Daarnaast verschijnt er in november de jaarlijkse DJ Mag Top 100. Laten we eens kijken naar enkelen van de meest populaire EDM iconen uit Engeland, Nederland, Frankrijk en de rest van de wereld.
Britse dance
Het is eigenlijk onmogelijk om uit de brede scala aan Britse dance een kort representatief overzicht te maken. Laten we zeggen dat de Engelse dj's vanuit het eigen club circuit tot aan de zomerse stranden in diverse Zuid-Europese landen hun werkgebied internationaal aanzien hebben gegeven in de 21e eeuw. Dj's als Carl Cox en Pete Tong gelden als pioniers in het opzetten van radio stations, uitbrengen van mixtapes en het opzetten van eigen residenties in clubs op o.a. Ibiza. Dat geldt eveneens voor andere dj's zoals Fatboy Slim en Paul Oakenfold, met een rijk verleden aan remixen en producties voor anderen.
Op het popfront blijft Engeland ook meedoen in de dance scene. De meest recente koningin van de Britse dance pop is zonder enige twijfel Dua Lipa met bijna 20 Top 10 hits sinds 2016. De kroonprins met de meeste hits deze eeuw is de Schotse dj/producer, Calvin Harris. Hij heeft vanaf 2011 maar liefst 16 Top 10 hits gescoord en werkte samen met Rihanna, Fatboy Slim, Ellie Goulding, Katy Perry en Sam Smith,
2013; Eat sleep rave repeat van Fatboy Slim is een ode aan non-stop feesten in clubs
2014; Outside-Calvin Harris/Ellie Goulding, 'n typische EDM producent-gastzanger(es) combi
Nederlandse dance
Een beetje chauvinisme kan geen kwaad, maar is ook niet onterecht aangezien de top van de wereldwijde DJ scene al jarenlang bezet wordt door onze internationaal immens populaire dj's en producers. Al jarenlang wordt Tiësto beschouwd als een van de beste DJ's ter wereld. In onze eigen nationale hitparade scoort hij gemiddeld jaarlijks wel een Top 10 hit. Drie andere internationaal hoog aangeschreven DJ's zijn Armin van Buuren, Martin Garrix en Afrojack. Runners up in ons eigen land zijn de mannen achter Kris Kross Amsterdam, die hier vooral scoren met een mix aan Nederlandstalige en Engelse producties.
2004; Tiesto met zijn trance classic Traffic
2017; Scared to be lonely, internationale samenwerking tussen Martin Garrix en Dua Lipa
France dance
Na het succes van o.a. Air en Daft Punk in de eerste Franse dance golf, gaat de populariteit onverminderd door in de 21e eeuw. Daft Punk trekt dit deze eeuw door met drie kneiters van hits waaronder Get lucky, Starboy en I feel it coming. In een soort verlate tweede golf sluiten ook de acts M83 en Justice aan in het muzikale rijtje van Air en Daft Punk, mede door hun energieke live-acts en experimentele producties. EDM is ook groot gemaakt door France dj's. Onmiskenbaar is de meest bekende daarvan David Guetta: de huidige wereldwijde nummer 1 en qua hits ook meest succesvolle hitproducent van dit millennium. Andere bekende Franse dj's zijn Martin Solveig en Bob Sinclar, die met hun house muziek en remixen ook een grote bijdrage hebben geleverd aan de internationale dance scene.
2006; Justice vs Simian met een geliefd festival anthem We are your friend
2010; Dé hitkoning van de 21e eeuw, David Guetta samen met Kid Cudi in Memories
Andere grote namen uit deze eeuw
De helaas te vroeg ontvallen Avicii mag in de lijst van invloedrijke electronische acts over afgelopen twee decennia niet ontbreken. Behalve een groot aantal hits, weerspiegelt de dramatische zelfmoord ook de donkere kant van het zware bestaan als dj. Het is een leven in een wereldwijde cocon met veelvuldig reizen en optreden van continent tot continent. Wie nog in 1 muzikale stroming met Avicii genoemd mogen worden zijn andere artiesten uit de Scandinavische golf zoals Swedish House Maffia, Erik Prydz en Kygo. Samen met wereldartiesten als Major Lazer, Chainsmokers, Robin Schulz en Lost Frequencies plus eerdere vermelde artiesten domineren zij allen het geluid van EDM anno de 21e eeuw.
2010; Avicii met de eerste hit onder eigen naam, Levels
2015: Major Lazer in een samenwerking met Dj Snake en Deense Zangeres MØ
Tot slot
Het is overigens niet dat er buiten EDM geen andere electronische muziek gemaakt is in het huidige decennium, ook veteranen als Depeche Mode maken nog altijd relevante muziek. Er wordt daarnaast nog altijd interessante experimentele electronica ingezet bij eigentijdse Nederlands/Belgische artiesten als Eefje de Visser, Froukje, Jungle by Night, Bazart, Stromae en Oscar & de Wolf. Bovendien is electronische muziek ook weer op een interessante manier gecombineerd met bv klassiek. Zo ook traditioneel op de openingsdag van Amsterdam Dance Event. Mooie voorbeelden van voorgaande samenwerkingen zijn er tussen Metropole orkest en electronische acts als SOHN en Weval.
Of er nog een interessante nieuwe golf gaat ontstaan of dat er juist weer een grote revival/recycle van oude dance of synthpop gaat komen, we gaan het de komende jaren zien. Ik schreef het stuk meer als beschouwing voor mezelf of er nog rek in muzikale ontwikkeling is. Of juist niet door een verschraling aan rock of alternatieve muziek in huidige mainstream aanbod muziek. Gezien het aantal mooie nummers van de laatste jaren beschouw ik me (nog) niet als boomer die alleen nog maar praat over hoe alles vroeger beter was. Wel uniek dat ik bijna geheel bewust de totale ontwikkeling van electronische muziek heb meegemaakt vanaf introductie synthesizers. Op naar Air, Skrillex, Jungle by Night, Confidence Man, Roisin Murphy en Justice op Lowlands.
2019; Artifice (live), SOHN & Metropole orkest tijdens ADE
2022; Storm (live)-Eefje de Visser: elegante dansbare electronische droompop
Een verzameling van 150 electronisch beinvloede nummers over pakweg de laatste 50 jaar vind je in önderstaande Spotify lijst: https://open.spotify.com/playlist/6aIdy4WDybSMUIEa15IHnh?si=951541ce5e45447c
Daar heb je wel even tijd voor genomen Loek! En een ‘boomer’ ben je zeker niet😉.